کد مطلب:314 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:240
احکام لُقَطه
«اموال پیدا شده»
به مالی كه گم شده و انسان آن را پیدا می كند «لُقَطه» می گویند. مالی را كه انسان پیدا می كند اگر نشانه ای نداشته باشد كه به واسطه آن صاحب آن معلوم شود، احتیاط واجب آن است كه از طرف صاحب آن صدقه بدهد.
(مسأله 3119) اگر مالی را پیدا كند كه نشانه داشته و قیمت آن از «6/12» نخود نقره سكّه دار كمتر باشد، چنانچه صاحب آن معلوم باشد و انسان نداند راضی است یا نه، نمی تواند بدون اجازه او آن را بردارد و اگر صاحب آن معلوم نباشد، می تواند به قصد این كه ملك خودش شود، آن را بردارد و در این صورت اگر تلف شود لازم نیست عوض آن را بدهد، بلكه اگر قصد ملك شدن هم نكرده باشد و بدون تقصیر او تلف شود، دادن عوض بر او واجب نیست.
(مسأله 3120) اگر چیزی كه پیدا كرده نشانه ای داشته باشد كه به واسطه آن بتواند صاحب آن را پیدا كند ـ اگرچه صاحب آن كافری باشد كه در امان مسلمانان است ـ در صورتی كه قیمت آن به «6/12» نخود نقره سكّه دار برسد، احوط آن است كه یك سال به نحوی اعلام كند كه عرفاً گفته شود یك سال اعلام كرده است.
(مسأله 3121) اگر انسان خودش نخواهد اعلام كند، می تواند به كسی كه اطمینان دارد بگوید تا از طرف او اعلام نماید.
(مسأله 3122) اگر معرّفی و اعلام، نیاز به هزینه داشته باشد ـ مثل این كه پیدا كننده به هر دلیلی قدرت اعلام نداشته باشد و باید به دیگری مزد بدهد تا اعلام كند، یا كالای پیدا شده دارای اهمیّت باشد و باید به وسیله روزنامه یا نظایر آن آگهی و اعلام نماید ـ می تواند هزینه معرّفی و آگهی را از صاحب آن بگیرد.
[533]
(مسأله 3123) اگر تا یك سال اعلام كند و صاحب مال پیدا نشود، می تواند به قصد این كه هر وقت صاحب آن پیدا شد عوض آن را به او بدهد، برای خود بردارد یا برای او نگهداری كند كه هر وقت پیدا شد به او بدهد، ولی احتیاط مستحب آن است كه از طرف صاحب آن صدقه بدهد، امّا چیزی كه در حرم (مكّه) پیدا شود، احتیاط واجب آن است كه آن را برای خود برندارد بلكه صدقه دهد.
(مسأله 3124) اگر بعد از آن كه یك سال اعلام كرد و صاحب مال پیدا نشد، مال را برای صاحب آن نگهداری كند و از بین برود، چنانچه در نگهداری آن كوتاهی یا زیاده روی نكرده باشد، ضامن نیست ولی اگر از طرف صاحب آن صدقه داده باشد یا برای خود برداشته باشد، ضامن است.
(مسأله 3125) كسی كه مالی را پیدا كرده اگر عمداً به دستوری كه گفته شد اعلام نكند، علاوه بر این كه معصیت كرده، باز هم واجب است اعلام كند.
(مسأله 3126) اگر بچّه نابالغ چیزی پیدا كند، ولیّ او باید اعلام نماید.
(مسأله 3127) اگر انسان در بین سالی كه اعلام می كند از پیدا شدن صاحب مال ناامید شود، اگر نخواهد آن را اعلام كند، احتیاط واجب آن است كه آن را صدقه بدهد.
(مسأله 3128) اگر در بین سالی كه اعلام می كند مال از بین برود، چنانچه در نگهداری آن كوتاهی یا زیاده روی كرده باشد، باید عوض آن را به صاحب آن بدهد، و اگر كوتاهی نكرده و زیاده روی هم ننموده باشد، چیزی بر او واجب نیست.
(مسأله 3129) اگر مالی را كه نشانه دارد و قیمت آن به «6/12» نخود نقره سكّه دار می رسد در جایی پیدا كند كه معلوم است به واسطه اعلام صاحب آن پیدا نمی شود، می تواند در روز اوّل آن را از طرف صاحب آن صدقه بدهد، و چنانچه صاحب آن پیدا شود و به صدقه دادن راضی نشود، باید عوض آن را به او بدهد و ثواب صدقه ای كه داده مال خود اوست.
(مسأله 3130) اگر چیزی را پیدا كند و به گمان این كه مال خود اوست بردارد و بعد بفهمد مال خود او نبوده، باید تا یك سال اعلام نماید.
(مسأله 3131) لازم نیست هنگام اعلام، جنس چیزی را كه پیدا كرده بگوید، بلكه همین قدر كه بگوید: «چیزی پیدا كرده ام» كافی است.
[534]
(مسأله 3132) اگر كسی چیزی را پیدا كند و دیگری بگوید مالِ من است، در صورتی باید به او بدهد كه نشانه های آن را بگوید و یقین پیدا كند كه مال اوست، ولی اگر ذكر نشانه ها فقط موجب گمان به مالك بودن آن شود، مخیّر است كه به او بدهد یا از دادن به او خودداری نماید.
(مسأله 3133) اگر قیمت چیزی كه پیدا كرده به «6/12» نخود نقره سكّه دار برسد، چنانچه اعلام نكند و در مسجد یا جای دیگری كه محلّ اجتماع مردم است بگذارد و آن چیز از بین برود یا دیگری آن را بردارد، كسی كه آن را پیدا كرده ضامن است.
(مسأله 3134) هرگاه چیزی را پیدا كند كه اگر بماند فاسد می شود، باید تا مقداری كه ممكن است آن را نگهدارد، بعد قیمت كند و خودش بردارد یا بفروشد و پول آن را نگهدارد، و احتیاط مستحب آن است كه در صورت امكان برای فروش آن به خودش یا به دیگری، از حاكم شرع اجازه بگیرد و در هر صورت باید اعلام را یك سال ادامه دهد تا اگر صاحب آن پیدا شد، پول آن چیز را به او تسلیم كند و اگر صاحب آن پیدا نشود، از طرف او صدقه بدهد و احتیاط واجب آن است كه برای صدقه دادن از حاكم شرع اجازه بگیرد.
(مسأله 3135) قیمت مال پیدا شده باید بر حسب زمان و مكانی كه مال در آن پیدا شده محاسبه شود.
(مسأله 3136) اگر چیزی را كه پیدا كرده هنگام وضو گرفتن و نماز خواندن همراه او باشد، در صورتی كه قصد او این باشد كه صاحب آن را پیدا كند، اشكال ندارد.
(مسأله 3137) اگر دو شاهد عادل شهادت دهند كه مالِ پیدا شده متعلّق به فلان شخص است، باید مال به آن فرد داده شود، چه پیش از شروع اعلام یا در بین و یا بعد از آن باشد.
(مسأله 3138) اگر كسی كه مال نشانه دار را پیدا كرده بمیرد، چنانچه پس از پایان اعلام، آن را برای خود برداشته و مرده باشد، مالكیّت آن به همان صورت به وارث او منتقل می شود، كه اگر صاحب آن پیدا شد به او برگردانده شود، و اگر قبل از شروع اعلام یا در بین آن مرده باشد، ظاهراً ورثه باید به جای او اعلام نمایند.
(مسأله 3139) اگر كفش او را اشتباهاً ببرند و كفش دیگری به جای آن بگذارند، چنانچه بداند كفشی كه مانده مالِ كسی است كه كفش او را برده و قیمت آن از كفش خودش بیشتر نباشد، در صورتی كه از پیدا شدن صاحب آن مأیوس شود و یا برای او
[535]
مشقّت داشته باشد، می تواند آن را به جای كفش خودش بردارد ولی اگر قیمت آن از كفش خودش بیشتر باشد، باید هر وقت صاحب آن پیدا شد زیادی قیمت را به او بدهد و چنانچه از پیدا شدن او ناامید شود، باید با اجازه حاكم شرع زیادی قیمت را از طرف صاحب آن صدقه بدهد و اگر احتمال بدهد كفشی كه مانده مالِ كسی نیست كه كفش او را برده، باید با آن معامله مجهول المالك نماید، یعنی از صاحب آن جستجو و تحقیق كند و چنانچه از پیدا كردن او مأیوس شود، از طرف او به فقیر صدقه بدهد.
(مسأله 3140) اگر مالی را كه كمتر از «6/12» نخود نقره سكّه دار ارزش دارد پیدا كند و از آن صرف نظر نماید و در مسجد یا جای دیگری بگذارد، چنانچه كسی آن را بردارد، برای او حلال است.
(مسأله 3141) لوازم و ابزار و اشیایی را كه برای تعمیر و مانند آن نزد تعمیركاران و صاحبان صنایع می برند، اگر صاحب آن جنس ناشناخته باشد و دیگر سراغ آن نرود و صاحب صنعت پس از جستجو و تحقیق از آمدن صاحب جنس ناامید شود، باید آن را از طرف صاحب آن صدقه بدهد و بنابر احتیاط واجب باید با اجازه حاكم شرع باشد.
(مسأله 3142) اگر دزد مالی را كه به سرقت برده نزد انسان امانت بگذارد، جایز نیست آن را به خود دزد برگرداند، بلكه باید آن را به صاحب آن بدهد و اگر صاحب آن به هیچ وجه معلوم نباشد، حكم لُقطه بر آن جاری می شود.
(مسأله 3143) اگر مالی از دیگران در بین اموال انسان باقی بماند و صاحب آن یا محل و مكان او به هیچ وجه معلوم نباشد، به گونه ای كه رساندن مال به صاحب آن برای او میسّر نبوده و از پیدا كردن او نیز مأیوس باشد، باید آن را از طرف صاحب آن و با اجازه حاكم شرع صدقه بدهد. همچنین اگر انسان در معاملات و دادوستدها كم و زیاد كرده و بر اثر مرور زمان صاحبان آنها را فراموش كرده باشد و شناخت آنان برای او میسّر نباشد، باید عوض آنها را از طرف صاحبان آنها و با اجازه حاكم شرع صدقه بدهد و بنابر احتیاط در هر دو صورت اگر مقدار آن را نداند، باید به قدری صدقه بدهد كه مطمئن شود بریءالذّمّه شده است و به این كار در اصطلاح «ردّمظالم» گفته می شود.
به مالی كه گم شده و انسان آن را پیدا می كند «لُقَطه» می گویند. مالی را كه انسان پیدا می كند اگر نشانه ای نداشته باشد كه به واسطه آن صاحب آن معلوم شود، احتیاط واجب آن است كه از طرف صاحب آن صدقه بدهد.
(مسأله 3119) اگر مالی را پیدا كند كه نشانه داشته و قیمت آن از «6/12» نخود نقره سكّه دار كمتر باشد، چنانچه صاحب آن معلوم باشد و انسان نداند راضی است یا نه، نمی تواند بدون اجازه او آن را بردارد و اگر صاحب آن معلوم نباشد، می تواند به قصد این كه ملك خودش شود، آن را بردارد و در این صورت اگر تلف شود لازم نیست عوض آن را بدهد، بلكه اگر قصد ملك شدن هم نكرده باشد و بدون تقصیر او تلف شود، دادن عوض بر او واجب نیست.
(مسأله 3120) اگر چیزی كه پیدا كرده نشانه ای داشته باشد كه به واسطه آن بتواند صاحب آن را پیدا كند ـ اگرچه صاحب آن كافری باشد كه در امان مسلمانان است ـ در صورتی كه قیمت آن به «6/12» نخود نقره سكّه دار برسد، احوط آن است كه یك سال به نحوی اعلام كند كه عرفاً گفته شود یك سال اعلام كرده است.
(مسأله 3121) اگر انسان خودش نخواهد اعلام كند، می تواند به كسی كه اطمینان دارد بگوید تا از طرف او اعلام نماید.
(مسأله 3122) اگر معرّفی و اعلام، نیاز به هزینه داشته باشد ـ مثل این كه پیدا كننده به هر دلیلی قدرت اعلام نداشته باشد و باید به دیگری مزد بدهد تا اعلام كند، یا كالای پیدا شده دارای اهمیّت باشد و باید به وسیله روزنامه یا نظایر آن آگهی و اعلام نماید ـ می تواند هزینه معرّفی و آگهی را از صاحب آن بگیرد.
[533]
(مسأله 3123) اگر تا یك سال اعلام كند و صاحب مال پیدا نشود، می تواند به قصد این كه هر وقت صاحب آن پیدا شد عوض آن را به او بدهد، برای خود بردارد یا برای او نگهداری كند كه هر وقت پیدا شد به او بدهد، ولی احتیاط مستحب آن است كه از طرف صاحب آن صدقه بدهد، امّا چیزی كه در حرم (مكّه) پیدا شود، احتیاط واجب آن است كه آن را برای خود برندارد بلكه صدقه دهد.
(مسأله 3124) اگر بعد از آن كه یك سال اعلام كرد و صاحب مال پیدا نشد، مال را برای صاحب آن نگهداری كند و از بین برود، چنانچه در نگهداری آن كوتاهی یا زیاده روی نكرده باشد، ضامن نیست ولی اگر از طرف صاحب آن صدقه داده باشد یا برای خود برداشته باشد، ضامن است.
(مسأله 3125) كسی كه مالی را پیدا كرده اگر عمداً به دستوری كه گفته شد اعلام نكند، علاوه بر این كه معصیت كرده، باز هم واجب است اعلام كند.
(مسأله 3126) اگر بچّه نابالغ چیزی پیدا كند، ولیّ او باید اعلام نماید.
(مسأله 3127) اگر انسان در بین سالی كه اعلام می كند از پیدا شدن صاحب مال ناامید شود، اگر نخواهد آن را اعلام كند، احتیاط واجب آن است كه آن را صدقه بدهد.
(مسأله 3128) اگر در بین سالی كه اعلام می كند مال از بین برود، چنانچه در نگهداری آن كوتاهی یا زیاده روی كرده باشد، باید عوض آن را به صاحب آن بدهد، و اگر كوتاهی نكرده و زیاده روی هم ننموده باشد، چیزی بر او واجب نیست.
(مسأله 3129) اگر مالی را كه نشانه دارد و قیمت آن به «6/12» نخود نقره سكّه دار می رسد در جایی پیدا كند كه معلوم است به واسطه اعلام صاحب آن پیدا نمی شود، می تواند در روز اوّل آن را از طرف صاحب آن صدقه بدهد، و چنانچه صاحب آن پیدا شود و به صدقه دادن راضی نشود، باید عوض آن را به او بدهد و ثواب صدقه ای كه داده مال خود اوست.
(مسأله 3130) اگر چیزی را پیدا كند و به گمان این كه مال خود اوست بردارد و بعد بفهمد مال خود او نبوده، باید تا یك سال اعلام نماید.
(مسأله 3131) لازم نیست هنگام اعلام، جنس چیزی را كه پیدا كرده بگوید، بلكه همین قدر كه بگوید: «چیزی پیدا كرده ام» كافی است.
[534]
(مسأله 3132) اگر كسی چیزی را پیدا كند و دیگری بگوید مالِ من است، در صورتی باید به او بدهد كه نشانه های آن را بگوید و یقین پیدا كند كه مال اوست، ولی اگر ذكر نشانه ها فقط موجب گمان به مالك بودن آن شود، مخیّر است كه به او بدهد یا از دادن به او خودداری نماید.
(مسأله 3133) اگر قیمت چیزی كه پیدا كرده به «6/12» نخود نقره سكّه دار برسد، چنانچه اعلام نكند و در مسجد یا جای دیگری كه محلّ اجتماع مردم است بگذارد و آن چیز از بین برود یا دیگری آن را بردارد، كسی كه آن را پیدا كرده ضامن است.
(مسأله 3134) هرگاه چیزی را پیدا كند كه اگر بماند فاسد می شود، باید تا مقداری كه ممكن است آن را نگهدارد، بعد قیمت كند و خودش بردارد یا بفروشد و پول آن را نگهدارد، و احتیاط مستحب آن است كه در صورت امكان برای فروش آن به خودش یا به دیگری، از حاكم شرع اجازه بگیرد و در هر صورت باید اعلام را یك سال ادامه دهد تا اگر صاحب آن پیدا شد، پول آن چیز را به او تسلیم كند و اگر صاحب آن پیدا نشود، از طرف او صدقه بدهد و احتیاط واجب آن است كه برای صدقه دادن از حاكم شرع اجازه بگیرد.
(مسأله 3135) قیمت مال پیدا شده باید بر حسب زمان و مكانی كه مال در آن پیدا شده محاسبه شود.
(مسأله 3136) اگر چیزی را كه پیدا كرده هنگام وضو گرفتن و نماز خواندن همراه او باشد، در صورتی كه قصد او این باشد كه صاحب آن را پیدا كند، اشكال ندارد.
(مسأله 3137) اگر دو شاهد عادل شهادت دهند كه مالِ پیدا شده متعلّق به فلان شخص است، باید مال به آن فرد داده شود، چه پیش از شروع اعلام یا در بین و یا بعد از آن باشد.
(مسأله 3138) اگر كسی كه مال نشانه دار را پیدا كرده بمیرد، چنانچه پس از پایان اعلام، آن را برای خود برداشته و مرده باشد، مالكیّت آن به همان صورت به وارث او منتقل می شود، كه اگر صاحب آن پیدا شد به او برگردانده شود، و اگر قبل از شروع اعلام یا در بین آن مرده باشد، ظاهراً ورثه باید به جای او اعلام نمایند.
(مسأله 3139) اگر كفش او را اشتباهاً ببرند و كفش دیگری به جای آن بگذارند، چنانچه بداند كفشی كه مانده مالِ كسی است كه كفش او را برده و قیمت آن از كفش خودش بیشتر نباشد، در صورتی كه از پیدا شدن صاحب آن مأیوس شود و یا برای او
[535]
مشقّت داشته باشد، می تواند آن را به جای كفش خودش بردارد ولی اگر قیمت آن از كفش خودش بیشتر باشد، باید هر وقت صاحب آن پیدا شد زیادی قیمت را به او بدهد و چنانچه از پیدا شدن او ناامید شود، باید با اجازه حاكم شرع زیادی قیمت را از طرف صاحب آن صدقه بدهد و اگر احتمال بدهد كفشی كه مانده مالِ كسی نیست كه كفش او را برده، باید با آن معامله مجهول المالك نماید، یعنی از صاحب آن جستجو و تحقیق كند و چنانچه از پیدا كردن او مأیوس شود، از طرف او به فقیر صدقه بدهد.
(مسأله 3140) اگر مالی را كه كمتر از «6/12» نخود نقره سكّه دار ارزش دارد پیدا كند و از آن صرف نظر نماید و در مسجد یا جای دیگری بگذارد، چنانچه كسی آن را بردارد، برای او حلال است.
(مسأله 3141) لوازم و ابزار و اشیایی را كه برای تعمیر و مانند آن نزد تعمیركاران و صاحبان صنایع می برند، اگر صاحب آن جنس ناشناخته باشد و دیگر سراغ آن نرود و صاحب صنعت پس از جستجو و تحقیق از آمدن صاحب جنس ناامید شود، باید آن را از طرف صاحب آن صدقه بدهد و بنابر احتیاط واجب باید با اجازه حاكم شرع باشد.
(مسأله 3142) اگر دزد مالی را كه به سرقت برده نزد انسان امانت بگذارد، جایز نیست آن را به خود دزد برگرداند، بلكه باید آن را به صاحب آن بدهد و اگر صاحب آن به هیچ وجه معلوم نباشد، حكم لُقطه بر آن جاری می شود.
(مسأله 3143) اگر مالی از دیگران در بین اموال انسان باقی بماند و صاحب آن یا محل و مكان او به هیچ وجه معلوم نباشد، به گونه ای كه رساندن مال به صاحب آن برای او میسّر نبوده و از پیدا كردن او نیز مأیوس باشد، باید آن را از طرف صاحب آن و با اجازه حاكم شرع صدقه بدهد. همچنین اگر انسان در معاملات و دادوستدها كم و زیاد كرده و بر اثر مرور زمان صاحبان آنها را فراموش كرده باشد و شناخت آنان برای او میسّر نباشد، باید عوض آنها را از طرف صاحبان آنها و با اجازه حاكم شرع صدقه بدهد و بنابر احتیاط در هر دو صورت اگر مقدار آن را نداند، باید به قدری صدقه بدهد كه مطمئن شود بریءالذّمّه شده است و به این كار در اصطلاح «ردّمظالم» گفته می شود.